PAN-parken – Protected Area Network
PAN-parken (Protected Area Network) zijn wildernis parken en worden beschermd met de inkomsten uit kleinschalig ecotoerisme. Het is niet zo bekend dat er nog wildernis, onaangetaste natuur, is in Europa. Het doel is de Europese wildernis die er nog is te beschermen en uit te breiden door herstel van aangetaste gebieden. De PAN-parken beschermen circa 240.000 hectare.
Ecotoerisme brengt de wildernis onder de aandacht bij een breder publiek door het delen van kennis en bewustzijn en bevordering van verantwoord, duurzaam toerisme of ecotoerisme. Lokale bewoners kunnen profiteren van de opbrengsten van ecotoerisme door de verhuur van accommodatie, verkoop van lokale producten en het ontwikkelen van ecotoerisme activiteiten. Dit heeft zonder meer de voorkeur boven jagen, stropen, houtkap, landbouw of verstedelijking. Het Europees parlement, lokale overheden en toeristenorganisaties worden intensief betrokken bij de waarborg van de Europese wildernis. Tijdens de Europe’s Wilderness Days is het nieuwste PAN certificaat uitgerijkt aan het Turkse Kure Mountains Nationaal Park.
Het overkoepelende orgaan van de PAN-parks is in 2014 overgenomen door de European Wilderness Society en de Protected Area Solutions Group. Er waren in Europa dertien PAN-parken, het zijn nu wildernisparken:
Centraal Balkan Nationaal Park in Bulgarije , het hoogste gebied van de Balkan, Stara Planina. Een gebied van ruim 71.000 hectare, waarvan 21.000 hectare wildernisgebied.
Rila Nationaal Park in Bulgarije, in de hoogste regionen van het Rila gebergte in Zuidwest Bulgarije. Een gebied van 81.000 hectare waarvan 16.350 wildernisgebied.
Soomaa Nationaal Park in Estland , zuidwest Estland. Een gebied van 39.640 hectare waarvan 11.000 hectare wildernisgebied.
Archipelago Nationaal Park in Finland , zuidwest Finland, een gebied van ruim 50.000 hectare, waarvan ruim 10.000 hectare wildernisgebied. Het embleem van het park is een Europese zeearend (Haliaeetus albicilla).
Oulanka Nationaal Park in Finland, zuid-Lapland, dicht bij de Russische grens en de poolcirkel. Een gebied van 27.720 hectare, waarvan 12.920 hectare wildernisgebied.
Paanajärvi Nationaal Park in Rusland, republiek Karelië, op de grens van Finland-Rusland. Een gebied van 104.000 hectare waarvan 30.000 hectare wildernisgebied. In 2006 zijn het Oulanka en Paanajärvi park gaan samen werken als tweelingpark. Het doel van het project is bescherming van het gebied en de status van Oulanka-Paanajarvi park te versterken als de belangrijkste nationale en internationale ecotoerisme bestemming in de regio.
Borjomi-Kharagauli Nationaal Park in Georgië , centraal-Georgië, de Kleine Kaukasus. Een gebied van 85.000 hectare, waarvan 50.000 hectare wildernisgebied.
Majella Nationaal Park in Italië, bergketen van de Apennijnen in de regio Abruzzen, centraal Italië. Een gebied van ruim 74.000 hectare waarvan 25.550 hectare wildernisgebied.
Cepkeliai-Dzukija Nationaal Park in Litouwen, op de grens van Wit-Rusland (Belarus), bij Polen. Een gebied van bijna 70.000 hectare, waarvan 13.000 hectare wildernisgebied.
Peneda-Gerês Nationaal Park in Portugal , noordwest Portugal op de grens van Spanje. Een gebied van 67.700 hectare, waarvan 5.000 hectare wildernisgebied.
Retezat Nationaal Park in Roemenië, zuidelijke Karpaten. Een gebied van bijna 38.140 hectare waarvan 14.200 hectare wildernisgebied.
Fulufjället Nationaal Park in Zweden, in het gebied Dalarna, op de grens van Noorwegen. Een gebied van 38.400 hectare, waarvan 22.140 hectare wildernisgebied.
Kure Mountains Nationaal Park in Turkije is een gebied van 37.753 hectare waarvan 16.162 hectare wildernis gebied. Het nationale park Kure Mountains ligt in de provincie Kastamonu in de Zwarte Zee regio.