natuur en mens
Natuur, we kennen het allemaal maar wat is het ? Een berg, bos, het park, het weiland een mooie bloem, de wildernis, een regenwoud, een waterval ? Volgens een opvatting is natuur: zonder mens, waar alleen plant en dier leven is natuur of alles wat zich spontaan handhaaft zonder menselijke tussenkomst. Een andere opvatting gaat uit van onze natuurlijke hulpbronnen of grondstoffen zoals delfstoffen. We zien de natuur ook wel als onze oorsprong, de mens van nature, ongekunsteld, niet gemaakt.
Zelfs in de filosofie waren de filosofen het al niet eens over de betekenis, ze hanteerden physis tegenover nomos. Physis (natuur) voor iets wat zich spontaan vormt en nomos (wet) voor iets (cultuur) door de mens gevormd. De scheiding tussen natuur en cultuur was en is nog steeds een discussiepunt. Aanhangers van de physis theorie zeggen bijvoorbeeld: in Nederland is nergens meer natuur want de mens heeft alles gevormd en dus is elke boom cultuur. Wel kunnen we de natuur vanuit ons denken of voelen benoemen. Vanuit ons denken is natuur waar wij de grenzen leggen, vanuit ons voelen kan elke bloem of vlinder een spontaan natuurgevoel oproepen. Natuurbescherming draait de laatste jaren niet zo zeer om de vraag wat is natuur maar meer om een normbesef, we leggen de natuur en de mens regels op, zo moet de natuur zijn. Natuur is dus eigenlijk vooral onze beleving, wat wij natuur noemen is onze natuur.
Ecologische voetafdruk
De laatste tijd wordt er veel gepraat over onze ecologische voetafdruk. Hierbij gaat het om hoeveel grond en water we nodig hebben voor onze productie en consumptie en de afvalverwerking daarvan. Hoe groot de aarde ook lijkt te zijn, mens en natuur voeren een concurrentie om de beschikbare ruimte. Een ander woord hiervoor is onze beschikbare biocapaciteit. Duurzame ontwikkeling onderzoeken laten verschillende cijfers zien maar het resultaat is ongeveer: we gebruiken circa 2,2 hectare per persoon van de aarde terwijl we maar 1,8 hectare zouden mogen gebruiken om de natuur weer te laten herstellen. De uitstoot van CO2 door het gebruik van fossiele brandstoffen is een groot onderdeel van onze ecologische voetafdruk. Deze CO2 voetafdruk compenseren we bijvoorbeeld door klimaatneutraal te vliegen.
Bij klimaatneutraal geven we als het ware terug wat we nemen van de natuur, bijvoorbeeld door bomen te planten of zonnepanelen te installeren. Voor een gemiddelde vliegreis (afstand) moeten 11 zonnepanelen een jaar energie leveren. Die 11 zonnepanelen worden verdeeld over de vliegtuigpassagiers en kost circa 40 euro per persoon. Een boom zou circa 70 jaar moeten groeien om de uitstoot per persoon te compenseren.
We kunnen onze uitstoot dus compenseren door bomen te planten of zonnepanelen te plaatsen, maar we kunnen ook onze ecologische voetafdruk verkleinen door minder of anders te consumeren. In Nederland gebruiken we 1,2 miljard rollen toiletrollen, hier zijn circa 1,8 miljoen bomen voor nodig. Zouden we allemaal overschakelen naar gerecycled papier, papier met een FSC-keurmerk, dan zijn er nog 0,8 miljoen bomen nodig voor ons wc-papier. Voor het maken van een condoom of een elastiekje is rubber nodig, maar rubberbomen hebben last van een schimmelziekte en de oogst van rubber is vanwege kinderarbeid omstreden. Onderzoek heeft aangetoond dat er van het witte latexachtige sap van een Russische paardenbloem rubber gemaakt kan worden. De oogst van dit sap is nogal lastig dus wordt er geëxperimenteerd met een nieuwe manier van kweken van de bloem om de oogst in de toekomst makkelijker te maken. Van de Mexicaanse struik Guayule wordt al wel grootschaliger rubber gemaakt. Dit rubber is geschikt voor bijvoorbeeld condooms en operatiehandschoenen.
Zo zoekt de mens zijn weg in de natuur en de natuur is wat wij ervan maken of behouden.