Midzomer

Midzomer is de langste dag van het jaar en het Midzomerfeest wordt meestal gevierd op 21 juni of in de midzomernacht van 20 op 21 juni. Het midzomerfeest is het feest van de zonnewende. De zonnewende wordt ook wel juni-wende of zomerwende genoemd. Het woord zonnewende komt van het Latijnse woord solstitium te vertalen als zonnekeerpunt of zonnestilstand, er zijn er twee per jaar, de midzomer en de midwinter. Midzomer is de langste dag van het jaar en midwinter is de kortste dag van het jaar. De dag wordt ook wel Litha genoemd, Litha is waarschijnlijk een woord afkomstig uit het oud-Germaans en staat voor berghelling. Het Midzomerfeest of Litha kent in Europa verschillende tradities en data waarop het feest wordt gevierd.

Nederland en België

In Nederland en België is er niet zo veel aandacht voor midzomernachtfeesten, als er een festiviteit is dan is dit vooral op lokaal niveau. Bijvoorbeeld een toneelvoorstelling, muziekoptreden of gedichtenvoordracht in een park.

Ierland en Engeland

In Ierland en Engeland wordt de zonnewende volgens oud gebruik gevierd, gebaseerd op het Keltische verleden. In Ierland kennen ze de nacht van de vreugdevuren waarbij er vuurwerk wordt afgestoken. Er zijn ook veel muziekfestivals met Keltische muziek.

William Shakespeare, Engels toneelschrijver en dichter schreef in 1595 al: A Midsummer Night’s Dream (een midzomernachtdroom). In Engeland staat Stonehenge  een monument van staande stenen uit het nieuwe stenen tijdperk (neolithicum). Het is de gewoonte om hier naar de eerste zonsopgang te kijken na de zonnewende. Het publiek bestaat uit zeer uiteenlopende belangstellenden, zoals (pseudo) wetenschappers, aanhangers van een natuurreligie of mensen die zichzelf witte heksen noemen.

Oostenrijk

In Oostenrijk wordt midzomer elk jaar gevierd met een schitterende optocht van schepen op de rivier de Donau in het wijnbouwgebied Wachau met vreugdevuren en vuurwerk op de oevers en de heuveltoppen.

Bulgarije

In Bulgarije heet Midzomerdag Enyovden en wordt gevierd op 24 juni, in de Bulgaarse Oosters-orthodoxe kerk wordt op Midzomerdag ook de dag van Johannes de Doper gevierd. De dag staat symbool voor het begin van de zomer.

Denemarken

In Denemarken kent men de viering van de wisseling van de seizoenen al vanuit de tijd van de Vikingen en tot eind 1700 was het zelfs een officiële feestdag. De viering wordt “Sankt Hans aften” genoemd. De bedoeling van de grote vuren die in de heuvels werden ontstoken was het verdrijven van heksen of boze geesten. Verder was het de gewoonte om kruiden te plukken en lijsterbessen voor de ramen en deuren te hangen om boze geesten te verdrijven. In de kustgebieden worden op het strand nu nog jaarlijks veel vreugdevuren ontstoken.

Finland

In Finland is het de gewoonte om een meiboom te planten. De meiboom is een paal of boom die versierd wordt met bloemen zoals madeliefjes of fluitenkruid of met takken van de meidoorn of met kleurige linten. In de top wordt meestal een zonnewiel opgehangen. Rondom de meiboom wordt er gedanst, de symbolische waarde achter deze dans zou zijn: het vinden van een partner.

Letland en Estland

In Letland wordt het feest Jani genoemd en is het een nationale feestdag, zowel in Letland als Estland worden er in de avond van 23 juni vreugdevuren ontstoken en de deelnemers springen over het vuur.

Spanje

In Spanje wordt het midzomerfeest gevierd ter ere van Johannes de Doper met veel vreugdevuren en soms met vuurwerk op verschillende Spaanse stranden in de avond op 23 juni. De midzomertraditie in Spanje is gebaseerd op drie tradities: 1) het belang van geneeskrachtige planten, 2) het beschermende karakter van het vuur om boze geesten af te wenden waarbij de spreuk “Meigas Fora” (heksen uit) wordt geroepen, 3) de zuiverende effecten van water.

Paganisme of christelijk

In de vele verschillende gewoontes en tradities loopt de oorsprong van het feest nogal uiteen. Voor velen werd het feest gezien als paganisme: een heidens feest met heidense gebruiken. Het feest zou om die reden vanuit het christendom een christelijke achtergrond hebben gekregen. 24 juni wordt gezien als de geboortedag van Johannes de Doper. Deze geboortedag werd een feestdag: het Sint Jans feest. Een weerspreuk op deze dag is het: “Als het regent op Sint-Jan, de oogst bederven kan.” Er is veel discussie over wat eerder was, de heidense gebruiken rondom midzomer of de viering van het christelijke feest ter ere van de geboorte van Johannes de Doper. Op sommige plaatsen wordt het Sint Jans feest uitgebreid gevierd, bijvoorbeeld in Laren in Nederland met een Sint Jans processie naar het Sint Jans kerkhof.

Waar zowel de niet-christelijke als de christelijke feestvierders het over eens zijn, is dat het een feest van licht, vreugde en nieuw leven is. De nacht is kort en de zonnedag is lang. Het zou echter ook een dag van bezinning zijn. Het vieren van het feest kan elk jaar tussen 20 en 25 juni afhankelijk van welke oorsprong aan het feest wordt gegeven.