Volubilis
Volubilis ligt vijf kilometer ten noordwesten van Moulay Idriss Zerhoun en 30 kilometer ten noorden van de koningsstad Meknes aan de rand van het Koumane rivierdal en aan de voet van het Zerhoun gebergte in Marokko. Langs het rivierdal bloeien veel oleanders en op de rotsachtige hellingen van Zerhoun liggen nog steeds olijfboomgaarden en wijngaarden. Volubilis is een Unesco werelderfgoed.
Volubilis is een oude Romeinse stad gebouwd op een Fenicische-Carthaagse nederzetting uit de derde eeuw v. Chr.. De stad is minstens 1000 jaar bewoond geweest en er zijn veel archeologische restanten van verschillende volkeren die hier hebben gewoond vanaf de prehistorie tot aan de Islamitische periode. Aan het eind van de achtste eeuw werd Volubilis de hoofdstad van Idris ibn Abdallah (Idriss I), de stichter van de dynastie Idrisid, en de eerste islamitische staat van Marokko. In de elfde eeuw is Volubilis verlaten en de Idrisid hoofdstad werd verplaatst naar Fez.
Het grootste deel van de bevolking verhuisde naar de nieuwe stad Moulay Idriss Zerhoun, gelegen op een heuvel ten zuidoosten van Volubilis. Moulay Idriss wordt wel een heilige stad genoemd en is voor velen een bedevaartstad. In de stad ligt het mausoleum van Idriss I.
Archeologisch Volubilis
De archeologische opgravingen laten zien dat Volubilis een van de rijkste steden van Noord-Afrika was. Er zijn veel mozaïekvloeren gevonden, marmeren en bronzen beeldhouwwerken en honderden inscripties. De gebouwen die tijdens opgravingen zijn gevonden zijn van de derde eeuw na Chr. en gebouwd op de fundamenten van eerdere bouwwerken.
Tijdens het bewind van de Romeinse keizers was er een stadsmuur met acht monumentale poorten, een basiliek en de triomfboog van Caracalla aangelegd boven de decumanus maximus, de weg van oost naar west. De Boog van Caracalla is gebouwd met een lokale steensoort en is volgens de inscripties gebouwd in het jaar 217 ter ere van de keizer Caracalla. De boog was oorspronkelijk bekroond met een strijdwagen getrokken door zes bronzen paarden en aan de voet van de triomfboog stonden standbeelden van nimfen.
De basiliek had een oppervlakte van 42,2 bij 22,3 meter en twee verdiepingen, de basiliek is deels gerestaureerd. Naast de basiliek lag het forum, het centrale plein in een Romeinse stad. Ten zuiden van de basiliek lag de Capitolijnse tempel. De Capitolijnse tempel was gewijd aan de drie belangrijkste goden van de Romeinse staat, de godentrias bestond uit de goden Jupiter, Juno en Minerva. Op het terrein van de tempel waren nog een aantal kleinere heiligdommen die gewijd waren aan de godin Venus.
Er waren verschillende huizen en paleizen in Volubilis, de huizen varieerden van rijk versierde herenhuizen tot eenvoudige huizen van klei. De vroegere rijkdom van de stad blijkt onder andere uit de veelvoud aan herenhuizen met grote mozaïekvloeren. Het thema van de mozaïeken was vaak gebaseerd op de mythologie. De huizen hebben de namen gekregen van de gevonden mozaïek voorstellingen, zoals het Huis van Hercules, het Huis van Diana, het Huis van Orpheus en het Huis van Venus.
In het Rabat Archeologisch Museum zijn veel archeologische vondsten uit Volubilis te zien.