Tivoli in Italië ligt in de regio Lazio, 35 kilometer ten oosten van de stad Rome en in de gelijknamige provincie. De stad ligt in het landschap Roman Campagna, het Romeinse platteland of ook wel de Vlakte van Lazio genoemd. In de achttiende en negentiende eeuw werd het een van de meest geschilderde landschappen van Europa. De oude Latijnse naam van de stad is Tibur en de stad werd bewoond door verschillende bevolkingsgroepen, tijdens de renaissance werd in Tivoli, net als in Rome, veel gebouwd door pausen en kardinalen. In die tijd werd het kasteel of de vesting Rocca Pia gebouwd, vanaf de zestiende eeuw werden er villa’s gebouwd zoals Villa d’Este, nu werelderfgoed.

De middeleeuwse vesting Rocca Pia werd gebouwd in de vijftiende eeuw in het centrum van Tivoli in opdracht van Paus Pius II. De bouw maakte een einde aan een periode gekenmerkt door sterke conflicten. Een inscriptie op de toegangspoort van het fort geeft aan dat de stad zijn ambitie voor onafhankelijkheid opgaf en zich onderwierp aan de pauselijke macht. Tivoli is min of meer een bijzonder groot openlucht museum te noemen, er zijn veel bezienswaardigheden en het is raadzaam om de stad tijdens een excursie met een gids te bezoeken. Er zijn ruim 40 bezienswaardige kerken, circa 20 archeologische gebieden en talloze villa’s of paleizen, zoals de twee werelderfgoed monumenten Villa Adriana en Villa d’Este.

Villa Adriana

Villa Adriana of de villa van Hadrianus werd gebouwd in opdracht van keizer Hadrianus in de eerste helft van de tweede eeuw. De villa lag op een groot stuk land met baden of thermen en fonteinen, landschapstuinen en natuurgebieden. De locatie werd gekozen vanwege het overvloedige water, gedeeltelijk afkomstig van de aquaducten naar Rome. Het complex bestond uit ruim 30 gebouwen en veel monumenten in de tuinen gebaseerd op de Griekse en Egyptische architectuur en mythologie. De bezienswaardigheden zijn onder andere de restanten van de villa, het zwembad Canopus, de Pecile; een grote tuin met een reconstructie van een Atheense stoa, het maritiem theater, een aantal tempels en standbeelden van onder andere een discuswerper en de kariatiden; standbeelden van vrouwenfiguren die gebruikt werden als pilaren in een bouwconstructie.

Villa d’Este

Villa d’Este is gebouwd in de zestiende eeuw en is vooral bekend geworden door de renaissance tuin in Italiaanse stijl met veel fonteinen.

De meeste kamers in de villa bieden uitzicht op de tuinen en er zijn veel fresco’s te zien in de villa zowel op de muren als de plafonds. Een van de meest opvallende en bekende fonteinen bij de villa is de fontein Neptunus, verder zijn er onder andere de ovale fontein, de tuin met de honderd fonteinen, de Pegasus fontein, de fontein van de uil, de drakenfontein, de orgelfontein met elk uur muziek en de grot van Diana fraai bewerkt met mozaïeken.

De villa’s en de tuinen zijn het hele jaar geopend voor bezoekers, de tuinen sluiten elke avond bij zonsondergang.

Beide complexen zijn op eigen gelegenheid of met een gids te bezoeken. Tivoli ligt op korte afstand van Rome en van het natuurpark Castelli Romani en is goed bereikbaar met een excursie of op eigen gelegenheid.