Elk jaar wordt er een Italiaanse culturele hoofdstad gekozen door het ministerie van Cultureel Erfgoed en Activiteiten en Toerisme (MiBAC). Het initiatief voor de keuze van een culturele hoofdstad is gebaseerd op de toekenning van de culturele hoofdstad van Europa. Italië nomineerde de stad Matera als Europese culturele hoofdstad en kreeg de titel uiteindelijk ook toegewezen. In aanloop naar de nominatie ontwikkelde Matera diverse activiteiten en die waren succesvol, maar de Europese titel gaat niet vaak naar een land daarom besloot het Italiaanse ministerie van Cultureel Erfgoed en Activiteiten en Toerisme om een titel te creëren voor Italiaanse steden. De titel Culturele hoofdstad van Italië is een waardering voor de culturele en landschappelijke waarde van een stad en heeft als doel: het verbeteren van diensten die gericht zijn op het toerisme. Het eerste jaar van de toekenning van de titel was in 2015, dit jaar werden er eenmalig vijf steden gekozen als culturele hoofdstad van Italië, in de jaren hierna werd er 1 Italiaanse stad gekozen.

Culturele hoofdsteden Italië in 2015 waren: Ravenna in de regio Emilia-Romagna, Cagliari op het eiland Sardinië, Lecce in de regio Apulië, Perugia in de regio Umbrië en Siena in de regio Toscane. In 2016 werd er gekozen voor Mantua in de regio Lombardije, in 2017 voor de stad Pistoia in de regio Toscane en in 2018 voor de stad Palermo op het eiland Sicilië. Voor het jaar 2019 werd er geen stad gekozen omdat in dit jaar de Italiaanse stad Matera is gekozen als Culturele hoofdstad van Europa. In 2020 is de stad Parma in de regio Emilia-Romagna de Italiaanse culturele hoofdstad. Vanaf 2016 zijn er ook Italiaanse postzegels uitgegeven van de gekozen steden en het enthousiasme van steden om mee te kunnen doen aan het project is groot. Voor een keuze van de stad van 2020 waren er 10 genomineerden maar om het gunstige effect van de titel te bewaren is er toch gekozen om maar een Italiaanse stad de eretitel toe te kennen.

De gekozen steden trokken in de eerste jaren vooral meer nationale toeristen maar er is nu ook een toename te zien van internationale toeristen naar de gekozen Italiaanse culturele hoofdsteden. Door de titel neemt de bekendheid van een gekozen stad toe en er worden verbeteringen aangebracht aan bijvoorbeeld de infrastructuur, groenvoorziening en schoonmaak van pleinen en gebouwen. De informatie over de culturele en landschappelijke waarde van de stad en omgeving wordt beter onder de aandacht gebracht en er worden meer lokale activiteiten georganiseerd.